Ongetemd

(voorwoord uit het boek)
Bijna alle teksten van de cd Ongetemd gaan over de zoete pijn van heimwee, “die wrede en welkome plaag”, in de woorden van Tymen Trolsky. Het is geen heimwee naar iemand speciaal, of naar iets concreets, het is heimwee als onbestemd verlangen. Saudade, zou de Portugese Ana Barreto dit gevoel wellicht noemen. En de gedichten ‘spelen’ op lokaties waar heimwee zijn thuis heeft: de straat, de kroeg, de kamer van een prostituée. In de gedichten stijgt de geur op van verschaald bier en sigaretten, kraakt het bed, strooien lantaarns licht in roerloze stegen, dwaalt oud parfum rond, worden alleen geliefden die afwezig zijn, bemind of toegesproken.

Bij deze ‘verzen van leed en verlangen’ heb ik melodieën gemaakt die stemming en sfeer versterken. De gedichten van Trolsky zijn teksten die mij op het lijf geschreven zijn. Als maker van muziek heb ik meer ervaring opgedaan in café’s dan in concertzalen. Ik luister graag naar muziek van de straat, muziek van het platteland, experimenteer graag met stijlen als rumba, blues of musette, dwaal met gespitste oren door de stegen van de wereldmuziek. Verder laat ik me bij het bedenken van melodieën dikwijls leiden door beelden. Bij De Zon Staat Als Een Fietsbel In Het Blauw stelde ik me voor dat ik zingend op een fiets zat en tussen korenvelden reed met een kind in het fietsstoeltje, Band situeerde ik in een vol, rokerig, bruin café, in’s Nachts zit een eenzame bezoeker ver na sluitingstijd nog in een kroeg, het schemert al, bij Ik Trek Mijn Jas Niet Uit zat ik zelf op de onderste tree van de trap, met de kat op schoot, en Zelfverwijt loopt met de harmonie mee. Het titelnummer Ongetemd is een gesprek geworden tussen dichter, accordeon en basgitaar. Ballade Van De Decadente Goden is een verhaal apart. In het gedicht roept Tymen Trolsky een mythische wereld op, een dag uit het onstuimige leven van goden en halfgoden, vol dreiging en noodlot. De muziek is een weerspiegeling van die onheilspellendheid.

Ik houd er niet van alle partijen uit te schrijven in voorgekauwde arrangementen, zie de muzikanten liever à l’improviste te werk gaan. Als leidraad fungeerden de melodieën zoals ik ze gezongen heb, voor mezelf, in een atelier op het Tilburgse Carré, van 1999 tot 2001. Op basis van mijn pianospel en zang hebben de deelnemende muzikanten en zangeressen hun specifieke bijdrage zelf ingevuld. Henk Koekkoek bijvoorbeeld, bespeler van sax en tuba, ging zitten, luisterde net zolang tot hij het lied uit zijn hoofd kende en schoof mijn schamele aantekeningen met een achteloos gebaar opzij. Bernard Jussen, eigenaar van de opnamestudio en bassist, speelde mee bij veel liederen terwijl hij tegelijk de bijna ontelbare knoppen van de controlekamer bediende. Op dezelfde  manier leverden gitaarvirtuoos Paul Hagenaars, percussionist Paul Stroucken, de speciale gast celliste Jacqueline Hamelink en bassist Modeste Breukers – spelend met een frivole knipoog naar zijn idool Jaco Pastorius – al improviserend hun aandeel aan de cd. Er is weliswaar geordend en geschaafd, maar de liederen behielden toch dezelfde rauwheid als de eerste melodieën die door mij in Carré op cassetteband werden gezet.

Ook de vier zangeressen moesten zich de melodie eigen maken met behulp van een door mij ingezongen cassettebandje. Renie Borgers genoot, vertelde ze, van de bluesklanken en heeft gegrinnikt om de voor haar zo herkenbare rol van de kat in het dagelijkse leven van de ik-figuur. Met Isabelle Savelkoul zocht ik naar oplossingen voor de problemen die de wisseling van geslacht van de ik-figuur opleverden, nu de tekst gezongen werd niet door een man maar door een vrouw. Draagt een man ook negligé’s? En is een man echt zo bezorgd om zijn figuur zoals een vrouw dat is? De Portugese Ana Barreto danste tijdens de studio-opname van Ik zou je zo graag willen strelen de Lambada. Sandra Coelers, vertrouwd met Zuid-Amerikaanse muziek, zette met haar interpretatie een eigen stempel op de door haar gezongen nummers en sluit de cd met een warmbloedige rumba af.

Vanwege de gevolgde werkwijze waarbij geen arrangementen werden gebruikt, zullen de liederen waarschijnlijk nooit meer gespeeld worden als op de cd die u in handen heeft. Ongetemd zou met recht bijna een life-cd genoemd kunnen worden.

Ongetemd is niet alleen een cd met muziek, maar ook een tekstboek dat is geïllustreerd met op de tekst toegesneden linosneden van kunstenaar Ivo van Leeuwen en met foto’s van de deelnemende artiesten, gemaakt in de studio en tijdens een optreden in 2005 in café Weemoed in Tilburg. Zo zijn poëzie, muziek, beeldende kunst, fotografie en vormgeving in één artistiek geheel bijeengebracht, elkaar daarbij aanvullend en versterkend. Voor de fotografie tekende Tymen Trolsky, de vormgeving was in handen van Marieke van der Schaar.

Het is een geweldige ervaring met zulke bekwame mensen samen te werken.
Michaël Breukers