In de weken voor de verschijning van mijn roman Het einde van de eeuwigheid, deel 2 van de romancyclus Het Wolfsbit, plaats ik elke dag een stukje over de totstandkoming ervan. Dit is het negende stukje.
9.
De taal verandert
De taal verandert. Er komen steeds nieuwe woorden bij, andere woorden raken in onbruik of krijgen er een betekenis bij. Sommige woorden krijgen een negatieve lading. Ze worden als onsympathiek of zelfs discriminerend ervaren. Soms alleen door een bepaalde bevolkingsgroep, soms in het algemeen.
Er zijn woorden die als zo negatief worden ervaren dat ze niet volledig worden opgeschreven als ze toch gebruikt worden. Zo’n woord is het ‘n-woord’. De eerste keer dat ik het n-woord tegenkwam, dacht ik dat het ging om het woord ‘neuken’. Inmiddels weet iedereen welk woord ermee bedoeld wordt. Nigger. Een Engels woord dat lange tijd als scheldwoord en negatieve aanduiding voor zwarte mensen werd gebruikt in Engelstalige landen. Het is afgeleid van ‘negro’, het Spaanse en Portugese woord voor zwart, en ook ons woord ‘neger’ is daarvan afkomstig. Het woor ‘neger’ duikt midden zeventiende eeuw voor het eerst op in het Nederlands.
Ons woord ‘neger’ heeft een veel minder negatieve lading als ‘nigger’. Ik kwam het woord voor het eerst tegen toen ik een kind van zeven of acht jaar oud was, bijna meteen nadat ik had leren lezen. Het had geen negatieve inhoud, de betekenis was neutraal: iemand die een zwarte huid heeft. Wel had het Nederlands een equivalent voor ‘nigger’, namelijk ‘nikker’. Dat was een scheldwoord. Dat woord leerde ik in dezelfde tijd kennen. Het kwam in dezelfde kinderboeken voor als waarin ik het woord neger aantrof en drukte minachting uit. Maar het woord hoorde niet bij het vocabulaire van de schrijver zelf. Hij citeerde en deelde de lezer zo mee dat er mensen waren die op mensen met een zwarte huid neerkeken.
De laatste decennia kreeg ook het woord ‘neger’ een negatieve betekenis. Om die reden werd het steeds minder gebruikt. Er rust nu een taboe op, in elk geval in de geschreven en gesproken media. In de dagelijkse omgang wordt het woord nog wel gebezigd. Het heeft dan geen negatieve lading en mensen zijn er zich meestal niet bewust van dat het een problematisch woord is. Maar ook dat verandert. Het besef dringt door dat er een bevolkingsgroep is die dat woord wel als discrimerend ervaart. En dat het goed is om daarmee rekening te houden.
Het gebruik van het woord neger is een probleem geworden en als oplossing wordt voorgesteld het te vervangen door ‘zwarte’. Het woord blanke wordt ‘witte’. De NOS heeft eigen regels opgesteld over het gebruik van deze woorden binnen de omroep. Die zijn te vinden via de link Wie mag het n-woord gebruiken.
Toen ik de drukproef van Het einde van de eeuwigheid kreeg toegestuurd en die doornam, ontdekte ik dat ik met een probleem zat. In de roman gebruikte ik een keer of tien een woord dat was samengesteld met het woord ‘neger’. Negerjongetje, negermeisje, negervrouw. Dat was me niet eerder opgevallen. Was dat problematisch of kon dat (toch) gezien de context? Wat te doen?